Những sản phẩm chưa đưa ra thị trường chính là “vốn” và “cơ hội”. Theo giám đốc một doanh nghiệp, bỏ ra một khoản tiền đăng ký tên sản phẩm rồi để đấy theo kiểu “trải chiếu chiếm chỗ”, nếu có điều kiện thì sản xuất kinh doanh, còn không sẽ bán lại cho doanh nghiệp có nhu cầu. Người mua không thiếu, vì cũng tiết kiệm được thời gian và phí lớn, đặc biệt là sản xuất không bị ngừng trệ nếu cơ quan quản lý nhà nước có quyết định “tạm dừng không cấp phép sản phẩm mới”. Chất lượng sản phẩm vì thế lại bị thả nổi và thị trường “vàng thau lẫn lộn”.

Cần minh bạch

Một vấn đề đặt ra, ngoài những sản phẩm đã bị phanh phui thì trước và sau đó có xảy ra tương tự, làm thế nào để phân biệt? Đây là thắc mắc nóng bỏng của người nuôi trồng thủy sản, vì liên quan đến quyền lợi chính đáng của họ. Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Oai khẳng định, sau thời điểm tháng 4/2015, không còn xảy ra vì Tổng cục Thủy sản đã siết chặt quản lý. Tổng cục đã sửa đổi, bổ sung quy trình và cơ chế kiểm tra. Bộ NN&PTNT có Thông tư 20/2015/TT-BNNPTNT về giám sát chặt chẽ việc công nhận các sản phẩm là vật tư đầu vào cho sản xuất nông nghiệp. Còn trước thời điểm cuối năm 2014, chưa phát hiện vụ việc tương tự.

Tuy nhiên, sản phẩm đã đưa ra thị trường, không ai dám đảm bảo chất lượng. Do vậy, người nuôi trồng thủy sản rất cần một cuộc “thanh lọc” để biết chắc họ không bị “tiền mất tật mang”. Nhưng giữa “ma trận” sản phẩm đầu vào ngành thủy sản, nhất là với con tôm, việc minh bạch hóa không hề đơn giản.

Đại diện nhiều doanh nghiệp mong rằng, cơ quan quản lý cần minh bạch lộ trình kiểm định chất lượng và cấp phép lưu hành, với những tiêu chuẩn cụ thể để người sản xuất thực hiện. Lộ trình đăng ký sản phẩm phải công khai, kể cả thời gian, từ khi nộp đến khi trả kết quả là bao lâu? Thủ tục cần những gì? Kinh phí bao nhiêu? Có như vậy mới hạn chế, loại dần được khuất tất.

Minh bạch hóa thị trường cũng cần được thực hiện, để mang lại công bằng cho người nuôi, cơ hội cho doanh nghiệp làm ăn chân chính khẳng định thương hiệu và phát triển sản xuất. Để minh bạch hóa thị trường cần phải rà soát toàn bộ sản phẩm trên thị trường, việc này đòi hỏi nhiều thời gian và nhân lực, nhưng cần thiết. Và để “triệt” tận gốc, còn phải xem xét từ cơ sở sản xuất chứ không chỉ sản phẩm. Bởi, một cơ sở sản xuất tốt mới cho ra những sản phẩm chất lượng. Trong quá trình xem xét, doanh nghiệp đủ điều kiện mới được cấp phép sản xuất tiếp, còn không phải dừng hoạt động.

Không chỉ vậy, nhà quản lý cũng nên xem lại thời gian xét duyệt. Bởi hiện nay, nhiều doanh nghiệp phải chờ đợi quá lâu để có thể đưa sản phẩm ra thị trường. Một đơn vị sản xuất thức ăn thủy sản cho biết, họ đang tập trung vào dòng thức ăn dành cho cá lóc, đã nộp hồ sơ với đầy đủ thủ tục theo yêu cầu của nhà quản lý, nhưng đến nay đã qua hai năm mà hồi âm chưa có. “Trung bình một vụ nuôi tôm thẻ chân trắng là 3 tháng cho thu hoạch, tôm sú là 6 tháng, cá nuôi thông thường cũng chỉ 3 - 6 tháng, nhưng việc cấp phép sản phẩm lại tính bằng năm. Vẫn biết, việc cấp phép cần có quy trình, có thời gian, nhưng để lâu như vậy liệu có phù hợp?”, đại diện công ty này băn khoăn.